Azərbaycanda radioaktiv çirklənmələrin ətraf mühitə təsiri və potensial idarəetmə imkanları

Abstract

Azərbaycan Respublikası subtropik qurşağın şimal ucunda, Qafqazın cənub-şərqində və İran yaylasının şimal-qərbində yerləşir. Azərbaycan Respublikasının düzənlik və dağətəyi əraziləri günəş işığının çoxluğu ilə xarakterizə olunur. Kür-Araz ovalığında, Abşeron yarımadasında, digər düzənlik və dağətəyi ərazilərdə günəşli saatların illik sayı 2200-2400 saat, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Araz düzündə 2600-2800 saatdır. Orta dağ qurşağında buludluluğun artması ilə əlaqədar günəşli saatların sayı 1900-2200 saat arasında dəyişir. Yüksək dağlıq ərazilərdə bu göstərici yenidən artır, 3000 metrdən yuxarı ərazilərdə isə 2200-2500 saat təşkil edir. Kür-Araz ovalığında ümumi günəş radiasiyasının illik miqdarı 128-132 kkal/sm2 -ə çatır. Dağətəyi ərazilərə qədər azalır (120-124 kkal/sm2 ) - dəniz səviyyəsindən təxminən 500-600 metr yüksəklikdə. Sonra günəş radiasiyasının miqdarı yenidən artır və Böyük və Kiçik Qafqazın yüksək dağlıq zonasında (3000 metrdən yuxarı) 140-150 kkal/sm2 təşkil edir.