Abstract:
Tarixən öz neft və qaz sənayesi ilə tanınan Azərbaycan bu yaxınlarda
davamlı gələcəyi təşviq etmək üçün yeni yaşıl strategiyalar işləyib hazırlayıb.
Ölkənin yaşıl enerji sektoru əvvəlcə su elektrik stansiyaları əsasında yaradılmışdı,
lakin sonradan bir sıra bərpa olunan mənbələri əhatə etməklə genişləndi. Bu
araşdırma Azərbaycanın mövcud enerji sistemini yaşıl perspektivdən
qiymətləndirir və mühüm nəticələr təqdim edir. Təhlil göstərir ki, enerjinin 80%-
dən çoxu hələ də sudan əldə edilsə də, Azərbaycan alternativ enerji mənbələrinə
doğru sürətlə irəliləyir.
Qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə Azərbaycan öz üzərinə mühüm
öhdəliklər götürüb və innovativ strategiyalardan istifadə etməklə davamlı gələcək
üçün yol xəritəsi yaradıb.
Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, yaşıl enerji istehsalı potensialı
Azərbaycanın gələcəkdə iqtisadi və ekoloji səmərəliliyinə nail olmaqda həlledici
rol oynayacaqdır.
Azərbaycan Respublikasında alternativ enerjinin inkişafının təsir göstərə
biləcəyi bir neçə əsas istiqaməti qeyd edək:
1. Bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı vasitəsilə yeni şirkətlər, iş
yerləri və mərkəzləşdirilmiş enerji təchizatından uzaqda yerləşən yaşayış
məntəqələrinin inkişafı üçün imkanlar yaradıla bilər ki, bu, kənd əhalisinin
durmadan axın etdiyi cari urbanizasiya kontekstində xüsusilə doğrudur. Şəhər.
2. Azərbaycannın enerji balansında bərpa olunan enerji mənbələrinin payının
artırılması günəş batareyalarının, külək elektrik stansiyaları üçün avadanlıqların və
digər qabaqcıl avadanlıqların istehsalının lokallaşdırılmasını təmin edəcək ki, bu
da Azərbaycan sənaye istehsalının səviyyəsini keyfiyyətcə artıracaq.
3. İqtisadiyyatın sənaye sektorunda istehsal obyektlərində ekoloji və
texnoloji təhlükəsizliyin artırılması üçün şəraitin yaradılması.
Azərbaycan Respublikasında alternativ enerjinin stimullaşdırılması üçün
mövcud maliyyə alətlərinin tədqiqi zamanı həll edilməli olan problemlər müəyyən
170
edilmişdir ki, bu da bütün alternativ enerji sənayesi üçün başlanğıc nöqtəsi ola
bilər, bunlardan başlıcaları:
1. Yetərsiz maliyyələşdirmə. Alternativ enerji layihələrinin həyata
keçirilməsi üçün müəssisələrdən lazımi investisiyaların olmaması;
2. Effektiv maliyyə alətlərindən istifadə etməklə dövlət, sahə nazirliyi
(Energetika Nazirliyi) və regional idarələr səviyyəsində alternativ enerjiyə aktiv
dəstəyin olmaması;
3. Bərpaolunan enerji obyektlərinin tikintisi üçün zəruri avadanlıqların
idxalına, Azərbaycan Respublikasında onların istehsalının olmamasına qadağalar
tətbiq edir;
4. Neft, qaz və kömür hasilatı (ənənəvi enerji) ilə bağlı iri korporasiyaların
alternativ enerjinin inkişafına qarşı çıxması (rəqabət);
5. Alternativ enerjinin inkişafına investisiyalarla müqayisədə ənənəvi enerji
mənbələri (karbohidrogenlər) sahələrinə investisiyaların artması tendensiyası
davam edir.
Tədqiqata əsasən, Azərbaycan Respublikasında alternativ enerjinin inkişafını
stimullaşdırmaq üçün istifadə edilə bilən bir sıra tədbirləri vurğulayacağıq:
bərpa olunan enerji mənbələri sahəsində layihələrin həyata
keçirilməsi üçün qrant dəstəyi və xərclərin subsidiyalaşdırılması üçün
maliyyə alətlərinin təkmilləşdirilməsi;
Alternativ enerji ilə bağlı güzəştli kredit layihələri sisteminin işlənib
hazırlanması;
Vergi güzəştlərinin təkmilləşdirilməsi: istehsalata alternativ enerji
mənbələrini tətbiq edən müəssisələr üçün vergi güzəştləri;
Alternativ enerjidən istifadə etməklə ətraf mühitə CO 2 emissiyalarını
azaldan müəssisələr üçün həvəsləndirmə sisteminin işlənib
hazırlanması;
regional səviyyədə alternativ enerji sahəsində layihələr həyata keçirən
müəssisələrə dəstək üçün maliyyə mexanizminin işlənib hazırlanması;
171
Əksər potensial investorları ruhdan salan ən böyük yük olan ilkin
kapital xərclərini azaldacaq maliyyə mexanizminin işlənib
hazırlanması.